بخش چهارم از تفسیر سوره مبارکه بقره ( تفسیر آیات ۳۴ الی ۴۷ سوره مبارکه بقره توسط استاد محمد علی انصاری )
تفسیر صوتی قرآن کریم توسط استاد محمدعلی انصاری به صورت کامل از “حرف محبت” منتشر می‌شود. که در این بخش به تفسیر سوره مبارکه “بقره” توسط استاد محمدعلی انصاری می‌پردازیم. تفسیر کامل سوره بقره از استاد انصاری شامل ۱۲ بخش می‌باشد که هر بخش نیز در برگیرنده ۱۰ فایل صوتی تفسیر سوره بقره است.
بخش چهارم تفسیر سوره مبارکه “بقره” توسط استاد محمدعلی انصاری
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیم
وَإِذْ قُلْنَا لِلْمَلائِکَهِ اسْجُدُوا لآدَمَ فَسَجَدُوا إِلا إِبْلِیسَ أَبَى وَاسْتَکْبَرَ وَکَانَ مِنَ الْکَافِرِینَ ﴿٣۴﴾ وَقُلْنَا یَا آدَمُ اسْکُنْ أَنْتَ وَزَوْجُکَ الْجَنَّهَ وَکُلا مِنْهَا رَغَدًا حَیْثُ شِئْتُمَا وَلا تَقْرَبَا هَذِهِ الشَّجَرَهَ فَتَکُونَا مِنَ الظَّالِمِینَ ﴿٣۵﴾ فَأَزَلَّهُمَا الشَّیْطَانُ عَنْهَا فَأَخْرَجَهُمَا مِمَّا کَانَا فِیهِ وَقُلْنَا اهْبِطُوا بَعْضُکُمْ لِبَعْضٍ عَدُوٌّ وَلَکُمْ فِی الأرْضِ مُسْتَقَرٌّ وَمَتَاعٌ إِلَى حِینٍ ﴿٣۶﴾ فَتَلَقَّى آدَمُ مِنْ رَبِّهِ کَلِمَاتٍ فَتَابَ عَلَیْهِ إِنَّهُ هُوَ التَّوَّابُ الرَّحِیمُ ﴿٣٧﴾ قُلْنَا اهْبِطُوا مِنْهَا جَمِیعًا فَإِمَّا یَأْتِیَنَّکُمْ مِنِّی هُدًى فَمَنْ تَبِعَ هُدَایَ فَلا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَلا هُمْ یَحْزَنُونَ ﴿٣٨﴾ وَالَّذِینَ کَفَرُوا وَکَذَّبُوا بِآیَاتِنَا أُولَئِکَ أَصْحَابُ النَّارِ هُمْ فِیهَا خَالِدُونَ ﴿٣٩﴾ یَا بَنِی إِسْرَائِیلَ اذْکُرُوا نِعْمَتِیَ الَّتِی أَنْعَمْتُ عَلَیْکُمْ وَأَوْفُوا بِعَهْدِی أُوفِ بِعَهْدِکُمْ وَإِیَّایَ فَارْهَبُونِ ﴿۴٠﴾ وَآمِنُوا بِمَا أَنْزَلْتُ مُصَدِّقًا لِمَا مَعَکُمْ وَلا تَکُونُوا أَوَّلَ کَافِرٍ بِهِ وَلا تَشْتَرُوا بِآیَاتِی ثَمَنًا قَلِیلا وَإِیَّایَ فَاتَّقُونِ ﴿۴١﴾ وَلا تَلْبِسُوا الْحَقَّ بِالْبَاطِلِ وَتَکْتُمُوا الْحَقَّ وَأَنْتُمْ تَعْلَمُونَ ﴿۴٢﴾ وَأَقِیمُوا الصَّلاهَ وَآتُوا الزَّکَاهَ وَارْکَعُوا مَعَ الرَّاکِعِینَ ﴿۴٣﴾ أَتَأْمُرُونَ النَّاسَ بِالْبِرِّ وَتَنْسَوْنَ أَنْفُسَکُمْ وَأَنْتُمْ تَتْلُونَ الْکِتَابَ أَفَلا تَعْقِلُونَ ﴿۴۴﴾ وَاسْتَعِینُوا بِالصَّبْرِ وَالصَّلاهِ وَإِنَّهَا لَکَبِیرَهٌ إِلا عَلَى الْخَاشِعِینَ ﴿۴۵﴾ الَّذِینَ یَظُنُّونَ أَنَّهُمْ مُلاقُو رَبِّهِمْ وَأَنَّهُمْ إِلَیْهِ رَاجِعُونَ ﴿۴۶﴾ یَا بَنِی إِسْرَائِیلَ اذْکُرُوا نِعْمَتِیَ الَّتِی أَنْعَمْتُ عَلَیْکُمْ وَأَنِّی فَضَّلْتُکُمْ عَلَى الْعَالَمِینَ ﴿۴٧﴾
به نام خداوند رحمتگر مهربان
و چون فرشتگان را فرمودیم براى آدم سجده کنید پس بجز ابلیس که سر باز زد و کبر ورزید و از کافران شد [همه] به سجده درافتادند«34»
و گفتیم اى آدم خود و همسرت در این باغ سکونت گیر[ید] و از هر کجاى آن خواهید فراوان بخورید و[لى] به این درخت نزدیک نشوید که از ستمکاران خواهید بود«35»
پس شیطان هر دو را از آن بلغزانید و از آنچه در آن بودند ایشان را به درآورد و فرمودیم فرود آیید شما دشمن همدیگرید و براى شما در زمین قرارگاه و تا چندى برخوردارى خواهد بود«36»
سپس آدم از پروردگارش کلماتى را دریافت نمود و [خدا] بر او ببخشود آرى او[ست که] توبهپذیر مهربان است«37»
فرمودیم جملگى از آن فرود آیید پس اگر از جانب من شما را هدایتى رسد آنان که هدایتم را پیروى کنند بر ایشان بیمى نیست و غمگین نخواهند شد«38»
و[لى] کسانى که کفر ورزیدند و نشانههاى ما را دروغ انگاشتند آنانند که اهل آتشند و در آن ماندگار خواهند بود«39»
اى فرزندان اسرائیل نعمتهایم را که بر شما ارزانى داشتم به یاد آرید و به پیمانم وفا کنید تا به پیمانتان وفا کنم و تنها از من بترسید«40»
و بدانچه نازل کردهام که مؤید همان چیزى است که با شماست ایمان آرید و نخستین منکر آن نباشید و آیات مرا به بهایى ناچیز نفروشید و تنها از من پروا کنید«41»
و حق را به باطل درنیامیزید و حقیقت را با آنکه خود مىدانید کتمان نکنید «42»
و نماز را بر پا دارید و زکات را بدهید و با رکوعکنندگان رکوع کنید«43»
آیا مردم را به نیکى فرمان مىدهید و خود را فراموش مىکنید با اینکه شما کتاب [خدا] را مىخوانید آیا [هیچ] نمىاندیشید«44»
از شکیبایى و نماز یارى جویید و به راستى این [کار] گران است مگر بر فروتنان«45»
همان کسانى که مىدانند با پروردگار خود دیدار خواهند کرد و به سوى او باز خواهند گشت«46»
اى فرزندان اسرائیل از نعمتهایم که بر شما ارزانى داشتم و [از] اینکه من شما را بر جهانیان برترى دادم یاد کنید«47»
تفسیر بخش اول سوره بقره – تفسیر بخش دوم سوره بقره –تفسیر بخش سوم سوره بقره – تفسیر بخش چهارم سوره بقره – تفسیر بخش پنجم سوره بقره – تفسیر بخش ششم سوره بقره – تفسیر بخش هفتم سوره بقره – تفسیر بخش هشتم سوره بقره – تفسیر بخش نهم سوره بقره – تفسیر بخش دهم سوره بقره – تفسیر بخش یازدهم سوره بقره – تفسیر بخش دوازدهم سوره بقره – تفسیر بخش سیزدهم و پایانی سوره بقره –
استاد دکتر محمدعلی انصاری مفسر فرزانه قرآن کریم و شارح نوپرداز نهج البلاغه متولد سال ۱۳۴۳ ه . ش در مشهد مقدس است. ایشان با شوق وافر به دریافت حقایق و معارف الهی دروس حوزوی را همزمان با تحصیلات متوسطه در حوزه علمیه مشهد آغاز نمود؛ در فقه و اصول از برکات دروس حضرات آیات سید حسن صالحی و سید ابراهیم حجازی طبسی «ره» بهره مند گردید و یک دوره کامل درس خارج اصول را از محضر متألّه متخلّق ، حضرت آیه الله العظمی میرزا علی آقا فلسفی(ره) استفاده نمود .
ولادت وتحصیلات
محمدعلی انصاری فرزند ثقه المحدثین حاج شیخ محمود انصاری(ره)؛ در سال 1343 در مشهد مقدس متولد شد.
اساتید
او تحصیلات حوزوی را در حوزه علمیه همین شهر گذراند.ایشان طی بیست سال، علوم متداول حوزوی را از محضر عالمان بزرگی همچون آیت الله سیدحسن صالحی، آیت الله سیدابراهیم حجازی(ره) و یک دوره کامل خارج اصول و نیز خارج فقه را از محضر مبارک آیت الله میرزاعلی فلسفی (ره) استفاده نمود. اما اثرگذارترین شخصیت علمی در زندگی وی علامه فقید و مفسر قرآن، حضرت آیت الله شیخ محمدصادق سعیدی (ره)، بود. او طی سیزده سال از محضر این عالم ربانی و فقیه متأله علوم مختلفی را بهره برد؛ به‌خصوص تفسیر قرآن کریم که شاه‌بیت غزل شخصیت کم‌نظیر علامه سعیدی بود و در نهایت ایشان شاگرد خود را با اجازتی مورد تفقد قرار داد. همزمان با تحصیلات حوزوی محمدعلی انصاری تحصیلات دانشگاهی را نیز در مشهد مقدس تا مقاطع عالی طی کرد و در رشته زبان و ادبیات فارسی دانش‌آموخته شد.
در طی این سالها ایشان تحصیلات دانشگاهی را نیز در رشته ادبیات فارسی پیگیری و در مقاطع عالی ادب فارسی فارغ التحصیل گردید ؛ البته استاد در رشته های دانشگاهی دیگری نیز به شکل رسمی و غیر رسمی مطالعات و تحقیقات قابل توجهی انجام داده است . اما نقطه عطف زندگی ایشان آشنایی با علامه بزرگوار، فقیه معظم، مفسر کبیر و اسوه اخلاق عملی، حضرت آیه الله آقای حاج شیخ محمد صادق سعیدی کاشمری «ره» بود که ارتباط بس تنگاتنگی بین این شاگرد و مرید و آن استاد و مراد دست داد و استاد طی سیزده سال در فقه و اصول و تفسیر و اخلاق و در رشته های دیگر علمی از محضر آن علامه فقید بهره های فراوانی نصیب برد و در نهایت چندی قبل از ارتحال غمبار آن عالم ربانی خامه ایشان بر صفحه لغزید و شاگرد خویش را با اجازاتی متفقدانه نوازش فرمود.
فعالیتهای علمی
او از سال 1361 تدریس را در حوزه علمیه مشهد آغاز کرد و کتب متداول حوزوی را بارها تدریس و شاگردان مبرزی را تربیت نمود. هم‌اکنون نیز در مشهد مقدس در مدرسه علمیه امام حسن مجتبی(ع) به تدریسِ هر روزه تفسیر قرآن و خارج فقه اشتغال دارد. همچنین از سال 1375 در دانشگاه فردوسی مشهد به تدریس مدیریت اسلامی در مقاطع مختلف مشغول است. وی در طی این سالها در کنار همه مشغولیت‌های علمی و اجتماعی همت اصلی خود را مصروف تفسیر قرآن کریم کرد و توفیق سه دوره بازگو کردن کامل سی جزء قرآن نصیبش شد که در قالب بیان1، بیان2 و بیان3 به جامعه اسلامی عرضه شده است. تاکنون از او بیش از شصت عنوان کتاب چاپ شده است. مؤثرترین آثار مکتوب او، «مشکاه» (تفسیر جامع قرآن کریم) ، فروغ حکمت(شرح نهج‌البلاغه) و شکوه نیایش (شرح صحیفه سجادیه) است که برخی مجلّدات آن‌ها نشر یافته و برخی دیگر در حال تدوین است.
تالیفات
از آثار مکتوب ایشان تاکنون ( ۱۳۹۰ ﻫ . ش ) بیست و دو عنوان در زمینه های تفسیر قرآن کریم، شرح نهج البلاغه ، متون ادب پارسی، مدیریت و مجموعه مقالات منتشر شده است.
اما توفیق بزرگ ایشان بیان دو دوره کامل تفسیر قرآن کریم در طی بیست سال اخیر است که موجب حرکت مطلوب تفسیری و توجه فوق العاده ای به قرآن در میان جمع کثیری از مسلمانان در ایران و خارج از کشور شده است البته سبک تفسیری ایشان ویژگی های خاصی دارد که در جهاتی منحصر به فرد است و البته ریشه در مکتب تفسیری استاد بزرگوارش، علامه فقید سعیدی«ره» دارد. ایشان در بیان تفسیر از علوم و دانشهای مختلفی بهره می برد و مطالب ناب الهی را برای مخاطبان ملموس می نماید. استفاده از ادب گفتاری در شیوه بیان مطالب که برگرفته از خود قرآن است ، اهتمام مجدانه در بهره گیری از کلمات معصومین (ع) و التزام به همراهی کتاب و عترت و استفاده ازعقل و نقل و سعی در عینیت بخشی مطالب با نیازهای امروزی بشر از جمله ممیزه های سبک تفسیری این استاد فرزانه می باشد. البته تسلط ایشان به فنون ادب عرب و ادبیات فارسی و بهره گیری ازمحفوظات لطیف ادبی ، حلاوت خاصی به سخنانشان می بخشد. به موازات تفسیر قرآن کریم استاد سال هاست شرح نهج البلاغه امیرالمومنین (ع) و گسترش عطر سخنان علوی را نیز وجه همت خود قرار داده اند که در جمع حوزویان و دانشگاهیان مطرح می شود.
دور اول تفسیر استاد که در طی ده سال ارائه گردید، شامل چهل سی دی و در قالب نرم افزاری با عنوان «بیان » که قریب به دو هزار ساعت مباحث صوتی تفسیر تمام سی جزء قرآن کریم می باشد ، فراهم و جمع آوری شده است . دور دوم تفسیر ایشان با عنوان بیان ۲ در قالب نرم افزاری پیشرفته با مختصات فوق العاده ای ارائه شده است.که از آن جمله امکان دسترسی کاربران به طور مستقیم به تفسیرهر آیه قرآن کریم و جستار قریب به چهارده هزار موضوع در این اثر وجود دارد. به این مهم باید اضافه نمود که تاکنون آثار صوتی و تصویری و نرم افزاری فراوانی از استاد منتشر گردیده است که شامل مباحث تخصصی ، دانشگاهی حوزوی و مناسبت های خاص اجتماعی و مذهبی است و با اقبال چشمگیر مخاطبین مواجه شده است.
سفرهای علمی و تبلیغی متعدد استاد در داخل و خارج از کشور از جمله برکات زندگی پر بار معنوی و پر تلاش علمی وی است که به لطف الهی آثار فراوانی در پی داشته است . هم اکنون برخی شبکه های تلویزیونی جهانی مباحث ایشان را به شکل منظم در دستور پخش دارند که با اقبال بینندگان در نقاط مختلف جهان همراه می باشد . به هر حال این فرزانه فرهیخته با جمع میان حوزه و دانشگاه و گسترش دامنه دانش خویش و دست یافتن به زمینه های علمی مختلف و درک درست از نیازها و ضرورت های زمان عمده فرصت های جوانی خود را در راه نشر آیات بینات الهی و اندیشه های ناب معرفتی صرف نموده است و می نماید.
بدون دیدگاه