بخش پنجم از تفسیر سوره مبارکه بقره ( تفسیر آیات ۴۸ الی ۶۲ سوره مبارکه بقره توسط استاد محمد علی انصاری )
تفسیر صوتی قرآن کریم توسط استاد محمدعلی انصاری به صورت کامل از “حرف محبت” منتشر می‌شود. که در این بخش به تفسیر سوره مبارکه “بقره” توسط استاد محمدعلی انصاری می‌پردازیم. تفسیر کامل سوره بقره از استاد انصاری شامل ۱۲ بخش می‌باشد که هر بخش نیز در برگیرنده ۱۰ فایل صوتی تفسیر سوره بقره است.
بخش پنجم تفسیر سوره مبارکه “بقره” توسط استاد محمدعلی انصاری
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیم
وَاتَّقُوا یَوْمًا لا تَجْزِی نَفْسٌ عَنْ نَفْسٍ شَیْئًا وَلا یُقْبَلُ مِنْهَا شَفَاعَهٌ وَلا یُؤْخَذُ مِنْهَا عَدْلٌ وَلا هُمْ یُنْصَرُونَ ﴿۴٨﴾ وَإِذْ نَجَّیْنَاکُمْ مِنْ آلِ فِرْعَوْنَ یَسُومُونَکُمْ سُوءَ الْعَذَابِ یُذَبِّحُونَ أَبْنَاءَکُمْ وَیَسْتَحْیُونَ نِسَاءَکُمْ وَفِی ذَلِکُمْ بَلاءٌ مِنْ رَبِّکُمْ عَظِیمٌ ﴿۴٩﴾ وَإِذْ فَرَقْنَا بِکُمُ الْبَحْرَ فَأَنْجَیْنَاکُمْ وَأَغْرَقْنَا آلَ فِرْعَوْنَ وَأَنْتُمْ تَنْظُرُونَ ﴿۵٠﴾ وَإِذْ وَاعَدْنَا مُوسَى أَرْبَعِینَ لَیْلَهً ثُمَّ اتَّخَذْتُمُ الْعِجْلَ مِنْ بَعْدِهِ وَأَنْتُمْ ظَالِمُونَ ﴿۵١﴾ ثُمَّ عَفَوْنَا عَنْکُمْ مِنْ بَعْدِ ذَلِکَ لَعَلَّکُمْ تَشْکُرُونَ ﴿۵٢﴾ وَإِذْ آتَیْنَا مُوسَى الْکِتَابَ وَالْفُرْقَانَ لَعَلَّکُمْ تَهْتَدُونَ ﴿۵٣﴾ وَإِذْ قَالَ مُوسَى لِقَوْمِهِ یَا قَوْمِ إِنَّکُمْ ظَلَمْتُمْ أَنْفُسَکُمْ بِاتِّخَاذِکُمُ الْعِجْلَ فَتُوبُوا إِلَى بَارِئِکُمْ فَاقْتُلُوا أَنْفُسَکُمْ ذَلِکُمْ خَیْرٌ لَکُمْ عِنْدَ بَارِئِکُمْ فَتَابَ عَلَیْکُمْ إِنَّهُ هُوَ التَّوَّابُ الرَّحِیمُ ﴿۵۴﴾ وَإِذْ قُلْتُمْ یَا مُوسَى لَنْ نُؤْمِنَ لَکَ حَتَّى نَرَى اللَّهَ جَهْرَهً فَأَخَذَتْکُمُ الصَّاعِقَهُ وَأَنْتُمْ تَنْظُرُونَ ﴿۵۵﴾ ثُمَّ بَعَثْنَاکُمْ مِنْ بَعْدِ مَوْتِکُمْ لَعَلَّکُمْ تَشْکُرُونَ ﴿۵۶﴾ وَظَلَّلْنَا عَلَیْکُمُ الْغَمَامَ وَأَنْزَلْنَا عَلَیْکُمُ الْمَنَّ وَالسَّلْوَى کُلُوا مِنْ طَیِّبَاتِ مَا رَزَقْنَاکُمْ وَمَا ظَلَمُونَا وَلَکِنْ کَانُوا أَنْفُسَهُمْ یَظْلِمُونَ ﴿۵٧﴾ وَإِذْ قُلْنَا ادْخُلُوا هَذِهِ الْقَرْیَهَ فَکُلُوا مِنْهَا حَیْثُ شِئْتُمْ رَغَدًا وَادْخُلُوا الْبَابَ سُجَّدًا وَقُولُوا حِطَّهٌ نَغْفِرْ لَکُمْ خَطَایَاکُمْ وَسَنَزِیدُ الْمُحْسِنِینَ ﴿۵٨﴾ فَبَدَّلَ الَّذِینَ ظَلَمُوا قَوْلا غَیْرَ الَّذِی قِیلَ لَهُمْ فَأَنْزَلْنَا عَلَى الَّذِینَ ظَلَمُوا رِجْزًا مِنَ السَّمَاءِ بِمَا کَانُوا یَفْسُقُونَ ﴿۵٩﴾ وَإِذِ اسْتَسْقَى مُوسَى لِقَوْمِهِ فَقُلْنَا اضْرِبْ بِعَصَاکَ الْحَجَرَ فَانْفَجَرَتْ مِنْهُ اثْنَتَا عَشْرَهَ عَیْنًا قَدْ عَلِمَ کُلُّ أُنَاسٍ مَشْرَبَهُمْ کُلُوا وَاشْرَبُوا مِنْ رِزْقِ اللَّهِ وَلا تَعْثَوْا فِی الأرْضِ مُفْسِدِینَ ﴿۶٠﴾ وَإِذْ قُلْتُمْ یَا مُوسَى لَنْ نَصْبِرَ عَلَى طَعَامٍ وَاحِدٍ فَادْعُ لَنَا رَبَّکَ یُخْرِجْ لَنَا مِمَّا تُنْبِتُ الأرْضُ مِنْ بَقْلِهَا وَقِثَّائِهَا وَفُومِهَا وَعَدَسِهَا وَبَصَلِهَا قَالَ أَتَسْتَبْدِلُونَ الَّذِی هُوَ أَدْنَى بِالَّذِی هُوَ خَیْرٌ اهْبِطُوا مِصْرًا فَإِنَّ لَکُمْ مَا سَأَلْتُمْ وَضُرِبَتْ عَلَیْهِمُ الذِّلَّهُ وَالْمَسْکَنَهُ وَبَاءُوا بِغَضَبٍ مِنَ اللَّهِ ذَلِکَ بِأَنَّهُمْ کَانُوا یَکْفُرُونَ بِآیَاتِ اللَّهِ وَیَقْتُلُونَ النَّبِیِّینَ بِغَیْرِ الْحَقِّ ذَلِکَ بِمَا عَصَوْا وَکَانُوا یَعْتَدُونَ ﴿۶١﴾ إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَالَّذِینَ هَادُوا وَالنَّصَارَى وَالصَّابِئِینَ مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَالْیَوْمِ الآخِرِ وَعَمِلَ صَالِحًا فَلَهُمْ أَجْرُهُمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ وَلا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَلا هُمْ یَحْزَنُونَ ﴿۶٢﴾
به نام خداوند رحمتگر مهربان
و بترسید از روزى که هیچ کس چیزى [از عذاب خدا] را از کسى دفع نمىکند و نه از او شفاعتى پذیرفته و نه به جاى وى بدلى گرفته مىشود و نه یارى خواهند شد«48»
و [به یاد آرید] آنگاه که شما را از [چنگ] فرعونیان رهانیدیم [آنان] شما را سختشکنجه مىکردند پسران شما را سر مىبریدند و زنهایتان را زنده مىگذاشتند و در آن [امر بلا و] آزمایش بزرگى از جانب پروردگارتان بود«49»
و هنگامى که دریا را براى شما شکافتیم و شما را نجات بخشیدیم و فرعونیان را در حالى که شما نظاره مىکردید غرق کردیم«50»
و آنگاه که با موسى چهل شب قرار گذاشتیم آنگاه در غیاب وى شما گوساله را [به پرستش] گرفتید در حالى که ستمکار بودید«51»
پس از آن بر شما بخشودیم باشد که شکرگزارى کنید«52»
و آنگاه که موسى را کتاب و فرقان [=جداکننده حق از باطل] دادیم شاید هدایتیابید«53»
و چون موسى به قوم خود گفت اى قوم من شما با [به پرستش] گرفتن گوساله برخود ستم کردید پس به درگاه آفریننده خود توبه کنید و [خطاکاران] خودتان را به قتل برسانید که این [کار] نزد آفریدگارتان براى شما بهتر است پس [خدا] توبه شما را پذیرفت که او توبهپذیر مهربان است«54»
و چون گفتید اى موسى تا خدا را آشکارا نبینیم هرگز به تو ایمان نخواهیم آورد پس در حالى که مىنگریستید صاعقه شما را فرو گرفت«55»
سپس شما را پس از مرگتان برانگیختیم باشد که شکرگزارى کنید«56»
و بر شما ابر را سایهگستر کردیم و بر شما گزانگبین و بلدرچین فرو فرستادیم [و گفتیم] از خوراکیهاى پاکیزهاى که به شما روزى دادهایم بخورید و[لى آنان] بر ما ستم نکردند بلکه بر خویشتن ستم روا مىداشتند«57»
و [نیز به یادآرید] هنگامى را که گفتیم بدین شهر درآیید و از [نعمتهاى] آن هر گونه خواستید فراوان بخورید و سجدهکنان از در [بزرگ] درآیید و بگویید [خداوندا] گناهان ما را بریز تا خطاهاى شما را ببخشاییم و [پاداش] نیکوکاران را خواهیم افزود«58»
اما کسانى که ستم کرده بودند [آن سخن را] به سخن دیگرى غیر از آنچه به ایشان گفته شده بود تبدیل کردند و ما [نیز] بر آنان که ستم کردند به سزاى اینکه نافرمانى پیشه کرده بودند عذابى از آسمان فرو فرستادیم«59»
و هنگامى که موسى براى قوم خود در پى آب برآمد گفتیم با عصایت بر آن تختهسنگ بزن پس دوازده چشمه از آن جوشیدن گرفت [به گونهاى که] هر قبیلهاى آبشخور خود را مىدانست [و گفتیم] از روزى خدا بخورید و بیاشامید و[لى] در زمین سر به فساد برمدارید«60»
و چون گفتید اى موسى هرگز بر یک [نوع] خوراک تاب نیاوریم از خداى خود براى ما بخواه تا از آنچه زمین مىرویاند از [قبیل] سبزى و خیار و سیر و عدس و پیاز براى ما برویاند [موسى] گفت آیا به جاى چیز بهتر خواهان چیز پستترید پس به شهر فرود آیید که آنچه را خواستهاید براى شما [در آنجا مهیا]ست و [داغ] خوارى و نادارى بر [پیشانى] آنان زده شد و به خشم خدا گرفتار آمدند چرا که آنان به نشانههاى خدا کفر ورزیده بودند و پیامبران را بناحق مىکشتند این از آن روى بود که سرکشى نموده و از حد درگذرانیده بودند«61»
در حقیقت کسانى که [به اسلام] ایمان آورده و کسانى که یهودى شدهاند و ترسایان و صابئان هر کس به خدا و روز بازپسین ایمان داشت و کار شایسته کرد پس اجرشان را پیش پروردگارشان خواهند داشت و نه بیمى بر آنان است و نه اندوهناک خواهند شد«62»
تفسیر بخش اول سوره بقره – تفسیر بخش دوم سوره بقره –تفسیر بخش سوم سوره بقره – تفسیر بخش چهارم سوره بقره – تفسیر بخش پنجم سوره بقره – تفسیر بخش ششم سوره بقره – تفسیر بخش هفتم سوره بقره – تفسیر بخش هشتم سوره بقره – تفسیر بخش نهم سوره بقره – تفسیر بخش دهم سوره بقره – تفسیر بخش یازدهم سوره بقره – تفسیر بخش دوازدهم سوره بقره – تفسیر بخش سیزدهم و پایانی سوره بقره –
استاد دکتر محمدعلی انصاری مفسر فرزانه قرآن کریم و شارح نوپرداز نهج البلاغه متولد سال ۱۳۴۳ ه . ش در مشهد مقدس است. ایشان با شوق وافر به دریافت حقایق و معارف الهی دروس حوزوی را همزمان با تحصیلات متوسطه در حوزه علمیه مشهد آغاز نمود؛ در فقه و اصول از برکات دروس حضرات آیات سید حسن صالحی و سید ابراهیم حجازی طبسی «ره» بهره مند گردید و یک دوره کامل درس خارج اصول را از محضر متألّه متخلّق ، حضرت آیه الله العظمی میرزا علی آقا فلسفی(ره) استفاده نمود .
ولادت وتحصیلات
محمدعلی انصاری فرزند ثقه المحدثین حاج شیخ محمود انصاری(ره)؛ در سال 1343 در مشهد مقدس متولد شد.
اساتید
او تحصیلات حوزوی را در حوزه علمیه همین شهر گذراند.ایشان طی بیست سال، علوم متداول حوزوی را از محضر عالمان بزرگی همچون آیت الله سیدحسن صالحی، آیت الله سیدابراهیم حجازی(ره) و یک دوره کامل خارج اصول و نیز خارج فقه را از محضر مبارک آیت الله میرزاعلی فلسفی (ره) استفاده نمود. اما اثرگذارترین شخصیت علمی در زندگی وی علامه فقید و مفسر قرآن، حضرت آیت الله شیخ محمدصادق سعیدی (ره)، بود. او طی سیزده سال از محضر این عالم ربانی و فقیه متأله علوم مختلفی را بهره برد؛ به‌خصوص تفسیر قرآن کریم که شاه‌بیت غزل شخصیت کم‌نظیر علامه سعیدی بود و در نهایت ایشان شاگرد خود را با اجازتی مورد تفقد قرار داد. همزمان با تحصیلات حوزوی محمدعلی انصاری تحصیلات دانشگاهی را نیز در مشهد مقدس تا مقاطع عالی طی کرد و در رشته زبان و ادبیات فارسی دانش‌آموخته شد.
در طی این سالها ایشان تحصیلات دانشگاهی را نیز در رشته ادبیات فارسی پیگیری و در مقاطع عالی ادب فارسی فارغ التحصیل گردید ؛ البته استاد در رشته های دانشگاهی دیگری نیز به شکل رسمی و غیر رسمی مطالعات و تحقیقات قابل توجهی انجام داده است . اما نقطه عطف زندگی ایشان آشنایی با علامه بزرگوار، فقیه معظم، مفسر کبیر و اسوه اخلاق عملی، حضرت آیه الله آقای حاج شیخ محمد صادق سعیدی کاشمری «ره» بود که ارتباط بس تنگاتنگی بین این شاگرد و مرید و آن استاد و مراد دست داد و استاد طی سیزده سال در فقه و اصول و تفسیر و اخلاق و در رشته های دیگر علمی از محضر آن علامه فقید بهره های فراوانی نصیب برد و در نهایت چندی قبل از ارتحال غمبار آن عالم ربانی خامه ایشان بر صفحه لغزید و شاگرد خویش را با اجازاتی متفقدانه نوازش فرمود.
فعالیتهای علمی
او از سال 1361 تدریس را در حوزه علمیه مشهد آغاز کرد و کتب متداول حوزوی را بارها تدریس و شاگردان مبرزی را تربیت نمود. هم‌اکنون نیز در مشهد مقدس در مدرسه علمیه امام حسن مجتبی(ع) به تدریسِ هر روزه تفسیر قرآن و خارج فقه اشتغال دارد. همچنین از سال 1375 در دانشگاه فردوسی مشهد به تدریس مدیریت اسلامی در مقاطع مختلف مشغول است. وی در طی این سالها در کنار همه مشغولیت‌های علمی و اجتماعی همت اصلی خود را مصروف تفسیر قرآن کریم کرد و توفیق سه دوره بازگو کردن کامل سی جزء قرآن نصیبش شد که در قالب بیان1، بیان2 و بیان3 به جامعه اسلامی عرضه شده است. تاکنون از او بیش از شصت عنوان کتاب چاپ شده است. مؤثرترین آثار مکتوب او، «مشکاه» (تفسیر جامع قرآن کریم) ، فروغ حکمت(شرح نهج‌البلاغه) و شکوه نیایش (شرح صحیفه سجادیه) است که برخی مجلّدات آن‌ها نشر یافته و برخی دیگر در حال تدوین است.
تالیفات
از آثار مکتوب ایشان تاکنون ( ۱۳۹۰ ﻫ . ش ) بیست و دو عنوان در زمینه های تفسیر قرآن کریم، شرح نهج البلاغه ، متون ادب پارسی، مدیریت و مجموعه مقالات منتشر شده است.
اما توفیق بزرگ ایشان بیان دو دوره کامل تفسیر قرآن کریم در طی بیست سال اخیر است که موجب حرکت مطلوب تفسیری و توجه فوق العاده ای به قرآن در میان جمع کثیری از مسلمانان در ایران و خارج از کشور شده است البته سبک تفسیری ایشان ویژگی های خاصی دارد که در جهاتی منحصر به فرد است و البته ریشه در مکتب تفسیری استاد بزرگوارش، علامه فقید سعیدی«ره» دارد. ایشان در بیان تفسیر از علوم و دانشهای مختلفی بهره می برد و مطالب ناب الهی را برای مخاطبان ملموس می نماید. استفاده از ادب گفتاری در شیوه بیان مطالب که برگرفته از خود قرآن است ، اهتمام مجدانه در بهره گیری از کلمات معصومین (ع) و التزام به همراهی کتاب و عترت و استفاده ازعقل و نقل و سعی در عینیت بخشی مطالب با نیازهای امروزی بشر از جمله ممیزه های سبک تفسیری این استاد فرزانه می باشد. البته تسلط ایشان به فنون ادب عرب و ادبیات فارسی و بهره گیری ازمحفوظات لطیف ادبی ، حلاوت خاصی به سخنانشان می بخشد. به موازات تفسیر قرآن کریم استاد سال هاست شرح نهج البلاغه امیرالمومنین (ع) و گسترش عطر سخنان علوی را نیز وجه همت خود قرار داده اند که در جمع حوزویان و دانشگاهیان مطرح می شود.
دور اول تفسیر استاد که در طی ده سال ارائه گردید، شامل چهل سی دی و در قالب نرم افزاری با عنوان «بیان » که قریب به دو هزار ساعت مباحث صوتی تفسیر تمام سی جزء قرآن کریم می باشد ، فراهم و جمع آوری شده است . دور دوم تفسیر ایشان با عنوان بیان ۲ در قالب نرم افزاری پیشرفته با مختصات فوق العاده ای ارائه شده است.که از آن جمله امکان دسترسی کاربران به طور مستقیم به تفسیرهر آیه قرآن کریم و جستار قریب به چهارده هزار موضوع در این اثر وجود دارد. به این مهم باید اضافه نمود که تاکنون آثار صوتی و تصویری و نرم افزاری فراوانی از استاد منتشر گردیده است که شامل مباحث تخصصی ، دانشگاهی حوزوی و مناسبت های خاص اجتماعی و مذهبی است و با اقبال چشمگیر مخاطبین مواجه شده است.
سفرهای علمی و تبلیغی متعدد استاد در داخل و خارج از کشور از جمله برکات زندگی پر بار معنوی و پر تلاش علمی وی است که به لطف الهی آثار فراوانی در پی داشته است . هم اکنون برخی شبکه های تلویزیونی جهانی مباحث ایشان را به شکل منظم در دستور پخش دارند که با اقبال بینندگان در نقاط مختلف جهان همراه می باشد . به هر حال این فرزانه فرهیخته با جمع میان حوزه و دانشگاه و گسترش دامنه دانش خویش و دست یافتن به زمینه های علمی مختلف و درک درست از نیازها و ضرورت های زمان عمده فرصت های جوانی خود را در راه نشر آیات بینات الهی و اندیشه های ناب معرفتی صرف نموده است و می نماید.
بدون دیدگاه