تفسیر صوتی سوره حجرات (به صورت کامل و آیه به آیه) توسط استاد دکتر محمدعلی انصاری که بر ۸ بخش صوتی تقسیم شده است. همچنین به همراه تلاوت سوره حجرات با صدای استاد مشاری العفاسی و ترجمه گویای فارسی با صدای خانم بدین‌لو به صورت صوتی در ادامه‌ی گفتاورد درج گردیده است. شایان ذکر است متن عربی سوره حجرات، ترجمه فارسی (استاد فولادوند سوره حجرات)، فضایل و برکات سوره حجرات، داستان‌ها و روایات تاریخی سوره حجرات و هرآنچه درباره سوره حجرات است نیز برای شما کاربران محترم حرف‌محبت به صورت یک‌جا در این مطلب آورده شده است.
فهرست گفتاورد
تفسیر صوتی سوره حجرات استاد انصاری
تلاوت سوره حجرات با صدای مشاری العفاسی
ترجمه گویای فارسی سوره حجرات خانم بدین‌لو
درباره سوره مبارکه حجرات
سوره حُجُرات چهل و نهمین سوره قرآن و از سوره‌های مدنی است که در جزء ۲۶ جای دارد.
حجرات جمع حُجره به معنای اتاق است که در آیه چهارم آمده است. سوره حجرات درباره آداب برخورد با پیامبر(ص) و نیز برخی از اخلاقیات بد اجتماعی همچون سوء ظن، تَجَسُّس و غیبت سخن می‌گوید.
آیه اُخُوت، آیه نبأ و آیه غیبت از آیات مشهور این سوره است. آیه سیزدهم نیز که گرامی‌ترین فرد را نزد خداوند، باتقواترین افراد می‌داند از جمله آیات مشهور این سوره محسوب شده است.
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ
یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لَا تُقَدِّمُوا بَیْنَ یَدَیِ اللَّـهِ وَرَ‌سُولِهِ ۖ وَاتَّقُوا اللَّـهَ ۚ إِنَّ اللَّـهَ سَمِیعٌ عَلِیمٌ ﴿١﴾ یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لَا تَرْ‌فَعُوا أَصْوَاتَکُمْ فَوْقَ صَوْتِ النَّبِیِّ وَلَا تَجْهَرُ‌وا لَهُ بِالْقَوْلِ کَجَهْرِ بَعْضِکُمْ لِبَعْضٍ أَن تَحْبَطَ أَعْمَالُکُمْ وَأَنتُمْ لَا تَشْعُرُ‌ونَ ﴿٢﴾ إِنَّ الَّذِینَ یَغُضُّونَ أَصْوَاتَهُمْ عِندَ رَ‌سُولِ اللَّـهِ أُولَـٰئِکَ الَّذِینَ امْتَحَنَ اللَّـهُ قُلُوبَهُمْ لِلتَّقْوَىٰ ۚ لَهُم مَّغْفِرَ‌هٌ وَأَجْرٌ عَظِیمٌ ﴿٣﴾ إِنَّ الَّذِینَ یُنَادُونَکَ مِن وَرَ‌اءِ الْحُجُرَ‌اتِ أَکْثَرُ‌هُمْ لَا یَعْقِلُونَ ﴿۴﴾وَلَوْ أَنَّهُمْ صَبَرُ‌وا حَتَّىٰ تَخْرُ‌جَ إِلَیْهِمْ لَکَانَ خَیْرً‌ا لَّهُمْ ۚ وَاللَّـهُ غَفُورٌ رَّ‌حِیمٌ ﴿۵﴾ یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِن جَاءَکُمْ فَاسِقٌ بِنَبَإٍ فَتَبَیَّنُوا أَن تُصِیبُوا قَوْمًا بِجَهَالَهٍ فَتُصْبِحُوا عَلَىٰ مَا فَعَلْتُمْ نَادِمِینَ ﴿۶﴾ وَاعْلَمُوا أَنَّ فِیکُمْ رَ‌سُولَ اللَّـهِ ۚ لَوْ یُطِیعُکُمْ فِی کَثِیرٍ مِّنَ الْأَمْرِ لَعَنِتُّمْ وَلَـٰکِنَّ اللَّـهَ حَبَّبَ إِلَیْکُمُ الْإِیمَانَ وَزَیَّنَهُ فِی قُلُوبِکُمْ وَکَرَّ‌هَ إِلَیْکُمُ الْکُفْرَ وَالْفُسُوقَ وَالْعِصْیَانَ ۚ أُولَـٰئِکَ هُمُ الرَّ‌اشِدُونَ ﴿٧﴾ فَضْلًا مِّنَ اللَّـهِ وَنِعْمَهً ۚ وَاللَّـهُ عَلِیمٌ حَکِیمٌ ﴿٨﴾ وَإِن طَائِفَتَانِ مِنَ الْمُؤْمِنِینَ اقْتَتَلُوا فَأَصْلِحُوا بَیْنَهُمَا ۖ فَإِن بَغَتْ إِحْدَاهُمَا عَلَى الْأُخْرَ‌ىٰ فَقَاتِلُوا الَّتِی تَبْغِی حَتَّىٰ تَفِیءَ إِلَىٰ أَمْرِ اللَّـهِ ۚ فَإِن فَاءَتْ فَأَصْلِحُوا بَیْنَهُمَا بِالْعَدْلِ وَأَقْسِطُوا ۖ إِنَّ اللَّـهَ یُحِبُّ الْمُقْسِطِینَ ﴿٩﴾ إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَهٌ فَأَصْلِحُوا بَیْنَ أَخَوَیْکُمْ ۚ وَاتَّقُوا اللَّـهَ لَعَلَّکُمْ تُرْحَمُونَ ﴿١٠﴾ یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لَا یَسْخَرْ قَوْمٌ مِّن قَوْمٍ عَسَىٰ أَن یَکُونُوا خَیْرً‌ا مِّنْهُمْ وَلَا نِسَاءٌ مِّن نِّسَاءٍ عَسَىٰ أَن یَکُنَّ خَیْرً‌ا مِّنْهُنَّ ۖ وَلَا تَلْمِزُوا أَنفُسَکُمْ وَلَا تَنَابَزُوا بِالْأَلْقَابِ ۖ بِئْسَ الِاسْمُ الْفُسُوقُ بَعْدَ الْإِیمَانِ ۚ وَمَن لَّمْ یَتُبْ فَأُولَـٰئِکَ هُمُ الظَّالِمُونَ ﴿١١﴾ یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اجْتَنِبُوا کَثِیرً‌ا مِّنَ الظَّنِّ إِنَّ بَعْضَ الظَّنِّ إِثْمٌ ۖ وَلَا تَجَسَّسُوا وَلَا یَغْتَب بَّعْضُکُم بَعْضًا ۚ أَیُحِبُّ أَحَدُکُمْ أَن یَأْکُلَ لَحْمَ أَخِیهِ مَیْتًا فَکَرِ‌هْتُمُوهُ ۚ وَاتَّقُوا اللَّـهَ ۚ إِنَّ اللَّـهَ تَوَّابٌ رَّ‌حِیمٌ ﴿١٢﴾ یَا أَیُّهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْنَاکُم مِّن ذَکَرٍ وَأُنثَىٰ وَجَعَلْنَاکُمْ شُعُوبًا وَقَبَائِلَ لِتَعَارَ‌فُوا ۚ إِنَّ أَکْرَ‌مَکُمْ عِندَ اللَّـهِ أَتْقَاکُمْ ۚ إِنَّ اللَّـهَ عَلِیمٌ خَبِیرٌ ﴿١٣﴾ قَالَتِ الْأَعْرَابُ آمَنَّا ۖ قُل لَّمْ تُؤْمِنُوا وَلَـٰکِن قُولُوا أَسْلَمْنَا وَلَمَّا یَدْخُلِ الْإِیمَانُ فِی قُلُوبِکُمْ ۖ وَإِن تُطِیعُوا اللَّـهَ وَرَ‌سُولَهُ لَا یَلِتْکُم مِّنْ أَعْمَالِکُمْ شَیْئًا ۚ إِنَّ اللَّـهَ غَفُورٌ رَّ‌حِیمٌ ﴿١۴﴾ إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ الَّذِینَ آمَنُوا بِاللَّـهِ وَرَ‌سُولِهِ ثُمَّ لَمْ یَرْ‌تَابُوا وَجَاهَدُوا بِأَمْوَالِهِمْ وَأَنفُسِهِمْ فِی سَبِیلِ اللَّـهِ ۚ أُولَـٰئِکَ هُمُ الصَّادِقُونَ ﴿١۵﴾ قُلْ أَتُعَلِّمُونَ اللَّـهَ بِدِینِکُمْ وَاللَّـهُ یَعْلَمُ مَا فِی السَّمَاوَاتِ وَمَا فِی الْأَرْ‌ضِ ۚ وَاللَّـهُ بِکُلِّ شَیْءٍ عَلِیمٌ ﴿١۶﴾ یَمُنُّونَ عَلَیْکَ أَنْ أَسْلَمُوا ۖ قُل لَّا تَمُنُّوا عَلَیَّ إِسْلَامَکُم ۖ بَلِ اللَّـهُ یَمُنُّ عَلَیْکُمْ أَنْ هَدَاکُمْ لِلْإِیمَانِ إِن کُنتُمْ صَادِقِینَ ﴿١٧﴾ إِنَّ اللَّـهَ یَعْلَمُ غَیْبَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْ‌ضِ ۚ وَاللَّـهُ بَصِیرٌ بِمَا تَعْمَلُونَ ﴿١٨﴾
به نام خداوند رحمت‌گر مهربان
اى کسانى که ایمان آورده‌اید، در برابر خدا و پیامبرش [در هیچ کارى] پیشى مجویید و از خدا پروا بدارید که خدا شنواى داناست. (۱)
اى کسانى که ایمان آورده‌اید، صدایتان را بلندتر از صداى پیامبر مکنید، و همچنانکه بعضى از شما با بعضى دیگر بلند سخن مى‌گویید با او به صداى بلند سخن مگویید، مبادا بى‌آنکه بدانید کرده‌هایتان تباه شود. (۲)
کسانى که پیش پیامبر خدا صدایشان را فرو مى‌کشند همان کسانند که خدا دلهایشان را براى پرهیزگارى امتحان کرده است؛ آنان را آمرزش و پاداشى بزرگ است. (۳)
کسانى که تو را از پشت اتاقها[ى مسکونى تو] به فریاد مى‌خوانند، بیشترشان نمى‌فهمند. (۴)
و اگر صبر کنند تا بر آنان درآیى، مسلماً برایشان بهتر است و خدا آمرزنده و مهربان است. (۵)
اى کسانى که ایمان آورده‌اید، اگر فاسقى برایتان خبرى آورد، نیک وارسى کنید، مبادا به نادانى گروهى را آسیب برسانید و [بعد،] از آنچه کرده‌اید پشیمان شوید. (۶)
و بدانید که پیامبر خدا در میان شماست. اگر در بسیارى از کارها از [رأى و میل] شما پیروى کند، قطعاً دچار زحمت مى‌شوید، لیکن خدا ایمان را براى شما دوست‌داشتنى گردانید و آن را در دلهاى شما بیاراست و کفر و پلیدکارى و سرکشى را در نظرتان ناخوشایند ساخت. آنان [که چنین‌اند] ره‌یافتگانند. (۷)
[و این] بخششى از خدا و نعمتى [از اوست]، و خدا داناى سنجیده‌کار است. (۸)
و اگر دو طایفه از مؤمنان با هم بجنگند، میان آن دو را اصلاح دهید، و اگر [باز] یکى از آن دو بر دیگرى تعدّى کرد، با آن [طایفه‌اى] که تعدّى مى‌کند بجنگید تا به فرمان خدا بازگردد. پس اگر باز گشت، میان آنها را دادگرانه سازش دهید و عدالت کنید، که خدا دادگران را دوست مى‌دارد. (۹)
در حقیقت مؤمنان با هم برادرند، پس میان برادرانتان را سازش دهید و از خدا پروا بدارید، امید که مورد رحمت قرار گیرید. (۱۰)
اى کسانى که ایمان آورده‌اید، نباید قومى قوم دیگر را ریشخند کند، شاید آنها از اینها بهتر باشند، و نباید زنانى زنان [دیگر] را [ریشخند کنند ]، شاید آنها از اینها بهتر باشند، و از یکدیگر عیب مگیرید، و به همدیگر لقب‌هاى زشت مدهید؛ چه ناپسندیده است نام زشت پس از ایمان. و هر که توبه نکرد آنان خود ستمکارند. (۱۱)
اى کسانى که ایمان آورده‌اید، از بسیارى از گمانها بپرهیزید که پاره‌اى از گمانها گناه است، و جاسوسى مکنید، و بعضى از شما غیبت بعضى نکند؛ آیا کسى از شما دوست دارد که گوشت برادر مرده‌اش را بخورد؟ از آن کراهت دارید. [پس] از خدا بترسید، که خدا توبه‌پذیر مهربان است. (۱۲)
اى مردم، ما شما را از مرد و زنى آفریدیم، و شما را ملّت ملّت و قبیله قبیله گردانیدیم تا با یکدیگر شناسایى متقابل حاصل کنید. در حقیقت ارجمندترین شما نزد خدا پرهیزگارترین شماست. بى‌تردید، خداوند داناى آگاه است. (۱۳)
[برخى از] بادیه‌نشینان گفتند: «ایمان آوردیم.» بگو: «ایمان نیاورده‌اید، لیکن بگویید: اسلام آوردیم. و هنوز در دلهاى شما ایمان داخل نشده است. و اگر خدا و پیامبر او را فرمان برید از [ارزش] کرده‌هایتان چیزى کم نمى‌کند. خدا آمرزنده مهربان است.» (۱۴)
در حقیقت، مؤمنان کسانى‌اند که به خدا و پیامبر او گرویده و [دیگر] شکّ نیاورده و با مال و جانشان در راه خدا جهاد کرده‌اند؛ اینانند که راستکردارند. (۱۵)
بگو: «آیا خدا را از دین[دارى] خود خبر مى‌دهید؟ و حال آنکه خدا آنچه را که در زمین است مى‌داند، و خدا به همه چیز داناست. (۱۶)
از اینکه اسلام آورده‌اند بر تو منّت مى‌نهند؛ بگو: «بر من از اسلام‌آوردنتان منّت مگذارید، بلکه [این] خداست که با هدایت‌کردن شما به ایمان، بر شما منّت مى‌گذارد، اگر راستگو باشید. (۱۷)
خداست که نهفته آسمانها و زمین را مى‌داند و خدا[ست که] به آنچه مى‌کنید بیناست.» (۱۸)
آیات مشهور سوره حجرات
آیه نبأ
- «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِن جَاءَکُمْ فَاسِقٌ بِنَبَإٍ فَتَبَیَّنُوا أَن تُصِیبُوا قَوْمًا بِجَهَالَهٍ فَتُصْبِحُوا عَلَىٰ مَا فَعَلْتُمْ نَادِمِینَ»
اى کسانى که ایمان آورده‌اید، اگر فاسقى برایتان خبرى آورد، نیک وارسى کنید، مبادا به‌نادانى گروهى را آسیب برسانید و [بعد،] از آنچه کرده‌اید پشیمان شوید».
بیشتر مفسران شأن نزول این آیه را حادثه ولید بن عُقبه دانسته‌اند که پیامبر(ص) او را براى جمعآورى زکات، به سوی قبیله بنى المُصطَلَق فرستاد و او از ترس به دروغ گفت آنها از پرداخت زکات خودداری کردند. این خبر باعث شد پیامبر با لشکری درصدد مقابله با آنان برآید؛ اما هنگامی که در گروه به هم رسیدند، معلوم شد که ولید دروغ گفته است.
به گفته علامه طباطبایی، در این آیه، خداوند اصل عقلایی در عمل به اخبار را امضا و تأیید کرده است. عقلا هنگامی که خبری را می‌شوند به آن عمل می‌کنند مگر در خصوص خبر افراد فاسق که تحقیق و بررسی می‌کنند. خداوند این اصل را تأیید کرده و دستور داده است اگر فاسقی خبری آورد، باید درباره آن تحقیق و بررسی کرد تا به حقیقت و راست و دروغ آن آگاه شد تا مبادا بدون جهت بر سر قومی تاخته و بعدا پشیمانی به بار آورد. این آیه در حقیقت خبر فاسق را بی‌اعتبار شمرده است.
در علم اصول فقه، از این آیه در بحث حجیت خبر واحد بحث شده است.
آیه اُخُوَّت
- إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَهٌ فَأَصْلِحُواْ بَینَ أَخَوَیْکمُْ وَ اتَّقُواْ اللهَ لَعَلَّکمُْ تُرْحَمُونَ (آیه ۱۰)
(مؤمنان برادر یکدیگرند؛ پس دو برادر خود را صلح و آشتى دهید و تقواى الهى پیشه کنید، باشد که مشمول رحمت او شوید.)
بنابر این آیه، مؤمنان برادر یکدیگرند و در صورت وقوعِ درگیری بین آنان، دیگر مسلمانان وظیفه دارند آنان را آشتی دهند. وقتی آیه اخوت نازل شد، پیامبر(ص) میان مسلمانان پیوند برادری برقرار ساخت؛ بین ابوبکر و عمر، بین عثمان و عبدالرحمن بن عوف و بین دیگر اصحاب، طبق جایگاهشان، عقد اخوت بر قرار کرد؛ آن گاه علی بن ابی طالب(ع) را به عنوان برادر خود برگزید و به علی(ع) گفت: «تو برادر منی و من برادر تو».
آیه غیبت
- «…اجْتَنِبُوا کَثِیرً‌ا مِّنَ الظَّنِّ…وَلَا تَجَسَّسُوا وَلَا یَغْتَب بَّعْضُکُم بَعْضًا ۚ أَیُحِبُّ أَحَدُکُمْ أَن یَأْکُلَ لَحْمَ أَخِیهِ مَیْتًا فَکَرِ‌هْتُمُوهُ…»
از بسیارى از گمانها بپرهیزید…و جاسوسى مکنید، و بعضى از شما غیبت بعضى را نکند؛ آیا کسى از شما دوست دارد که گوشت برادر مرده‌اش را بخورد؟ از آن کراهت دارید…».
در این آیه سه مسئله اخلاقی بیان شده است: اجتناب از گمان بد، تَجَسُّس و غیبت. بنابر تفسیر نمونه این سه مسئله اخلاقی، با هم ارتباط دارند؛ گمان بد، زمینهٔ تجسس را فراهم می‌آورد و تجسس در کار دیگران، مقدمه غیبت از آنان و فاش‌شدن مسائل خصوصی زندگی آنان است.
براساس این آیه، که آیه غیبت نامیده می‌شود، غیبت حرام و گناه کبیره شمرده شده است. طبق آیه مذکور، چنانکه انسان از خوردن گوشت مردار کراهت و نفرت دارد، از غیبت شخص زنده نیز باید نفرت داشته باشد؛ زیرا غیبت هم مانند خوردن گوشت برادر مرده است. جمله «أَیُحِبُّ أَحَدُکُمْ أَن یَأْکُلَ لَحْمَ أَخِیهِ مَیْتًا» علت تحریم غیبت شمرده شده است. در تفسیر نور آمده است که اگر از بدن انسان زنده قطعه‌اى جدا شود، امکان پر شدن جاى آن هست، ولى اگر از مرده چیزى کنده شود، جاى آن همچنان خالى مى‌ماند. غیبت، بردن آبروى مردم است و آبرو که رفت دیگر جبران نمى‌شود.
تقوا، معیار کرامت
- «یَا أَیُّهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْنَاکُم مِّن ذَکَرٍ وَأُنثَىٰ وَجَعَلْنَاکُمْ شُعُوبًا وَقَبَائِلَ لِتَعَارَ‌فُوا ۚ إِنَّ أَکْرَ‌مَکُمْ عِندَ اللَّـهِ أَتْقَاکُمْ…(آیه ۱۳)»
(ای مردم، ما شما را از یک مرد و زن آفریدیم و ملت‌ها و قبیله‌ها قرار دادیم تا یکدیگر را بشناسید. بی‌تردید گرامی‌ترینِ شما نزد خدا پرهیزکارترینِ شماست…)
آیه بالا به جهت نفی برتری‌های نژادی انسان‌ها بر یکدیگر، هم در نوشته‌های اخلاقی و هم در مباحث اعتقادی مورد توجه قرار گرفته است. به نوشته تفسیر نمونه، آیه بیان میکند که همه انسان‌ها از ریشه واحدى هستند و نباید از نظر نسب و قبیله بر یکدیگر افتخار کنند. آیه تنها عامل واقعی برتری انسان‌ها نزد خداوند را تقوا معرفی کرده است. آیه دلالت دارد که مردم باید برای زندگی درست همان چیزی را برگزینند که خداند برگزیده است یعنی تقوی و دین را، زیرا تقوی کرامتی است حقیقی که بر اساس علم حق است برخلاف اموری که مردم براساس توهمات و پندار هایشان به عنوان معیار کرامت و فضیلت برمی گزینند. به باور نویسنده تفسیر المیزان تقوی یگانه ابزار تأمین سعادت در جهان آخرت است که سعادت دنیا را نیز به دنبال خواهد داشت. این آیه مورد استناد نهضت فکری و سیاسی شعوبیه هم قرار گرفته است. شعوبیان گروهی ایرانی بودند که با استناد به آیه بالا، اعتقاد داشتند که هیچ قومی بر قوم دیگر برتری ندارد و با سیاست تبعیض نژادی امویان مخالفت می‌کردند.
آیه اسلام وایمان(۱۴)
- «قَالَتِ الْأَعْرَابُ آمَنَّا ۖ قُلْ لَمْ تُؤْمِنُوا وَلَٰکِنْ قُولُوا أَسْلَمْنَا وَلَمَّا یَدْخُلِ الْإِیمَانُ فِی قُلُوبِکُمْ»
(عرب‌های بادیه‌نشین گفتند: «ایمان آورده‌ایم» بگو: «شما ایمان نیاورده‌اید، ولی بگویید اسلام آورده‌ایم، امّا هنوز ایمان وارد قلب شما نشده است.)
آیه تفاوت میان اسلام وایمان را بازگو می کند و ایمان را از امور قلبی مانند اعتقاد می داند در حالی که اسلام اقراری زبانی انسان است به توحید ونبوت و خضوع و تسلیم ظاهری، خواه اعتقاد قلبی به آن چه بدان اعتراف کرده وجود داشته باشد یا خیر.
فضیلت و خواص سوره حجرات
در تفسیر مجمع البیان از پیامبر(ص) نقل شده است اگر کسی سوره حجرات را قرائت کند، خداوند به تعداد هر کس که او را اطاعت میکند و هر کس که نافرمانی میکند، به او ده حسنه می‌دهد.
همچنین در کتاب ثواب الاعمال نوشته شیخ صدوق نقل شده است هر کس سوره حجرات را هر شب و یا هر روز تلاوت کند، از زائران پیامبر(ص) خواهد بود.
تفسیر صوتی سوره حجرات
سوره حجرات سوره حجرات سوره حجرات سوره حجرات سوره حجرات سوره حجرات سوره حجرات سوره حجرات سوره حجرات سوره حجرات سوره حجرات سوره حجرات
بدون دیدگاه