به نام خداوند رحمت‌گر مهربان

اى کسانى که ایمان آورده‏ اید به قراردادها[ى خود] وفا کنید براى شما [گوشت] چارپایان حلال گردیده جز آنچه [حکمش] بر شما خوانده مى‏‌شود در حالى که نباید شکار را در حال احرام حلال بشمرید خدا هر چه بخواهد فرمان مى‏‌دهد«۱»
اى کسانى که ایمان آورده‌‏اید حرمت ‏شعایر خدا و ماه حرام و قربانى بى‏‌نشان و قربانی‌هاى گردن‏بنددار و راهیان بیت الحرام را که فضل و خشنودى پروردگار خود را مى‏‌طلبند نگه دارید و چون از احرام بیرون آمدید [مى‏‌توانید] شکار کنید و البته نباید کینه‌‏توزى گروهى که شما را از مسجد الحرام باز داشتند شما را به تعدى وادارد و در نیکوکارى و پرهیزگارى با یکدیگر همکارى کنید و در گناه و تعدى دستیار هم نشوید و از خدا پروا کنید که خدا سخت‏‌کیفر است«۲»
بر شما حرام شده است مردار و خون و گوشت‏ خوک و آنچه به نام غیر خدا کشته شده باشد و [حیوان حلال گوشت] خفه شده و به چوب مرده و از بلندى افتاده و به ضرب شاخ مرده و آن‌چه درنده از آن خورده باشد مگر آن‌چه را [که زنده دریافته و خود] سر ببرید و [همچنین] آنچه براى بتان سربریده شده و [نیز] قسمت کردن شما [چیزى را] به وسیله تیرهاى قرعه این [کارها همه] نافرمانى [خدا]ست امروز کسانى که کافر شده‏‌اند از [کارشکنى در] دین شما نومید گردیده ‏اند پس از ایشان مترسید و از من بترسید امروز دین شما را برایتان کامل و نعمت‏ خود را بر شما تمام گردانیدم و اسلام را براى شما [به عنوان] آیینى برگزیدم و هر کس دچار گرسنگى شود بى‏ آنکه به گناه متمایل باشد [اگر از آنچه منع شده است بخورد] بى تردید خدا آمرزنده مهربان است«۳»
از تو مى ‏پرسند چه چیزى براى آنان حلال شده است بگو چیزهاى پاکیزه براى شما حلال گردیده و [نیز صید] حیوانات شکارگر که شما بعنوان مربیان سگ هاى شکارى از آنچه خدایتان آموخته به آنها تعلیم داده‏ اید [براى شما حلال شده است] پس از آن‌چه آنها براى شما گرفته و نگاه داشته‌‏اند بخورید و نام خدا را بر آن ببرید و پرواى خدا بدارید که خدا زودشمار است«۴»
امروز چیزهاى پاکیزه براى شما حلال شده و طعام کسانى که اهل کتابند براى شما حلال و طعام شما براى آنان حلال است و [بر شما حلال است ازدواج با] زنان پاکدامن از مسلمان و زنان پاکدامن از کسانى که پیش از شما کتاب [آسمانى] به آنان داده شده به شرط آن‌که مهرهایشان را به ایشان بدهید در حالى که خود پاکدامن باشید نه زناکار و نه آنکه زنان را در پنهانى دوست‏ خود بگیرید و هر کس در ایمان خود شک کند قطعا عملش تباه شده و در آخرت از زیانکاران است«۵»
اى کسانى که ایمان آورده ‏اید چون به [عزم] نماز برخیزید صورت و دست هایتان را تا آرنج بشویید و سر و پاهاى خودتان را تا برآمدگى پیشین [هر دو پا] مسح کنید و اگر جنب‏‌اید خود را پاک کنید [=غسل نمایید] و اگر بیمار یا در سفر بودید یا یکى از شما از قضاى حاجت آمد یا با زنان نزدیکى کرده‌‏اید و آبى نیافتید پس با خاک پاک تیمم کنید و از آن به صورت و دست‌هایتان بکشید خدا نمى‏‌خواهد بر شما تنگ بگیرد لیکن مى‏‌خواهد شما را پاک و نعمتش را بر شما تمام گرداند باشد که سپاس [او] بدارید«۶»
و نعمتى را که خدا بر شما ارزانى داشته و [نیز] پیمانى را که شما را به [انجام] آن متعهد گردانیده به یاد آورید آنگاه که گفتید شنیدیم و اطاعت کردیم و از خدا پروا دارید که خدا به راز دل‌ها آگاه است«۷»
اى کسانى که ایمان آورده‌‏اید براى خدا به داد برخیزید [و] به عدالت‏ شهادت دهید و البته نباید دشمنى گروهى شما را بر آن دارد که عدالت نکنید عدالت کنید که آن به تقوا نزدیک‌تر است و از خدا پروا دارید که خدا به آنچه انجام مى‌دهید آگاه است«۸»
خدا کسانى را که ایمان آورده و کارهاى شایسته کرده‌‏اند به آمرزش و پاداشى بزرگ وعده داده است«۹»
و کسانى که کفر ورزیدند و آیات ما را دروغ انگاشتند آنان اهل دوزخند«۱۰»
اى کسانى که ایمان آورده‏ اید نعمت‏ خدا را بر خود یاد کنید آنگاه که قومى آهنگ آن داشتند که بر شما دست‏‌یازند و [خدا] دست‌شان را از شما کوتاه داشت و از خدا پروا دارید و مؤمنان باید تنها بر خدا توکل کنند«۱۱»
در حقیقت‏ خدا از فرزندان اسرائیل پیمان گرفت و از آنان دوازده سرکرده برانگیختیم و خدا فرمود من با شما هستم اگر نماز برپا دارید و زکات بدهید و به فرستادگانم ایمان بیاورید و یاریشان کنید و وام نیکویى به خدا بدهید قطعا گناهانتان را از شما مى‏ زدایم و شما را به باغ هایى که از زیر [درختان] آن نهرها روان است در مى‏‌آورم پس هر کس از شما بعد از این کفر ورزد در حقیقت از راه راست گمراه شده است«۱۲»
پس به [سزاى] پیمان شکستن‌شان لعنتشان کردیم و دل‌هایشان را سخت گردانیدیم [به طورى که] کلمات را از مواضع خود تحریف مى‏‌کنند و بخشى از آن‌چه را بدان اندرز داده شده بودند به فراموشى سپردند و تو همواره بر خیانتى از آنان آگاه مى‌‏شوى مگر [شمارى] اندک از ایشان [که خیانت‌کار نیستند] پس از آنان درگذر و چشم پوشى کن که خدا نیکوکاران را دوست مى‌‏دارد«۱۳»
و از کسانى که گفتند ما نصرانى هستیم از ایشان [نیز] پیمان گرفتیم و[لى] بخشى از آنچه را بدان اندرز داده شده بودند فراموش کردند و ما [هم] تا روز قیامت میانشان دشمنى و کینه افکندیم و به زودى خدا آنان را از آنچه مى‏‌کرده‏اند [و مى‏‌ساخته‌‏اند] خبر مى‏‌دهد«۱۴»
اى اهل کتاب پیامبر ما به سوى شما آمده است که بسیارى از چیزهایى از کتاب [آسمانى خود] را که پوشیده مى‌‏داشتید براى شما بیان مى‏‌کند و از بسیارى [خطاهاى شما] درمى‏‌گذرد قطعا براى شما از جانب خدا روشنایى و کتابى روشنگر آمده است«۱۵»
خدا هر که را از خشنودى او پیروى کند به وسیله آن [کتاب] به راه‏ هاى سلامت رهنمون مى‏‌شود و به توفیق خویش آنان را از تاریکی‌ها به سوى روشنایى بیرون مى‏‌برد و به راهى راست هدایتشان مى‏‌کند«۱۶»
کسانى که گفتند خدا همان مسیح پسر مریم است مسلما کافر شده ‏اند بگو اگر [خدا] اراده کند که مسیح پسر مریم و مادرش و هر که را که در زمین است جملگى به هلاکت رساند چه کسى در مقابل خدا اختیارى دارد فرمانروایى آسمان‌ها و زمین و آنچه میان آن دو است از آن خداست هر چه بخواهد مى‏‌آفریند و خدا بر هر چیزى تواناست«۱۷»
و یهودان و ترسایان گفتند ما پسران خدا و دوستان او هستیم بگو پس چرا شما را به [کیفر] گناهانتان عذاب مى‏‌کند عنه] بلکه شما [هم] بشرید از جمله کسانى که آفریده است هر که را بخواهد مى ‏آمرزد و هر که را بخواهد عذاب مى‏‌کند و فرمانروایى آسمان ها و زمین و آنچه میان آن دو مى ‏باشد از آن خداست و بازگشت [همه] به سوى اوست«۱۸»
اى اهل کتاب پیامبر ما به سوى شما آمده که در دوران فترت رسولان [حقایق را] براى شما بیان مى‏‌کند تا مبادا [روز قیامت] بگویید براى ما بشارت‌گر و هشدار دهنده‌‏اى نیامد پس قطعا براى شما بشارت‌گر و هشداردهنده‌‏اى آمده است و خدا بر هر چیزى تواناست«۱۹»
و [یاد کن] زمانى را که موسى به قوم خود گفت اى قوم من نعمت ‏خدا را بر خود یاد کنید آنگاه که در میان شما پیامبرانى قرار داد و شما را پادشاهانى ساخت و آنچه را که به هیچ کس از جهانیان نداده بود به شما داد«۲۰»

اى قوم من به سرزمین مقدسى که خداوند براى شما مقرر داشته است درآیید و به عقب بازنگردید که زیانکار خواهید شد«۲۱»
گفتند اى موسى در آنجا مردمى زورمندند و تا آنان از آنجا بیرون نروند ما هرگز وارد آن نمى‌‏شویم پس اگر از آنجا بیرون بروند ما وارد خواهیم شد«۲۲»
دو مرد از [زمره] کسانى که [از خدا] مى ‏ترسیدند و خدا به آنان نعمت داده بود گفتند از آن دروازه بر ایشان [بتازید و] وارد شوید که اگر از آن درآمدید قطعا پیروز خواهید شد و اگر مؤمنید به خدا توکل کنید«۲۳»
گفتند اى موسى تا وقتى آنان در آن [شهر]ند ما هرگز پاى در آن ننهیم تو و پروردگارت برو[ید] و جنگ کنید که ما همین جا مى‏ نشینیم«۲۴»
[موسى] گفت پروردگارا من جز اختیار شخص خود و برادرم را ندارم پس میان ما و میان این قوم نافرمان جدایى بینداز«۲۵»
[خدا به موسى] فرمود [ورود به] آن [سرزمین] چهل سال بر ایشان حرام شد [که] در بیابان سرگردان خواهند بود پس تو بر گروه نافرمانان اندوه مخور«۲۶»
و داستان دو پسر آدم را به درستى بر ایشان بخوان هنگامى که [هر یک از آن دو] قربانیى پیش داشتند پس از یکى از آن دو پذیرفته شد و از دیگرى پذیرفته نشد [قابیل] گفت‏ حتما تو را خواهم کشت [هابیل] گفت‏ خدا فقط از تقوا پیشگان مى ‏پذیرد«۲۷»
اگر دست‏ خود را به سوى من دراز کنى تا مرا بکشى من دستم را به سوى تو دراز نمى‏ کنم تا تو را بکشم چرا که من از خداوند پروردگار جهانیان مى ‏ترسم«۲۸»
من مى‏ خواهم تو با گناه من و گناه خودت [به سوى خدا] بازگردى و در نتیجه از اهل آتش باشى و این است‏ سزاى ستمگران«۲۹»
پس نفس [اماره]اش او را به قتل برادرش ترغیب کرد و وى را کشت و از زیانکاران شد«۳۰»

پس خدا زاغى را برانگیخت که زمین را مى ‏کاوید تا به او نشان دهد چگونه جسد برادرش را پنهان کند [قابیل] گفت واى بر من آیا عاجزم که مثل این زاغ باشم تا جسد برادرم را پنهان کنم پس از [زمره] پشیمانان گردید«۳۱»
از این روى بر فرزندان اسرائیل مقرر داشتیم که هر کس کسى را جز به قصاص قتل یا [به کیفر] فسادى در زمین بکشد چنان است که گویى همه مردم را کشته باشد و هر کس کسى را زنده بدارد چنان است که گویى تمام مردم را زنده داشته است و قطعا پیامبران ما دلایل آشکار براى آنان آوردند [با این همه] پس از آن بسیارى از ایشان در زمین زیاده ‏روى مى‏ کنند«۳۲»
سزاى کسانى که با [دوستداران] خدا و پیامبر او مى ‏جنگند و در زمین به فساد مى‏ کوشند جز این نیست که کشته شوند یا بر دار آویخته گردند یا دست و پایشان در خلاف جهت ‏یکدیگر بریده شود یا از آن سرزمین تبعید گردند این رسوایى آنان در دنیاست و در آخرت عذابى بزرگ خواهند داشت«۳۳»
مگر کسانى که پیش از آنکه بر ایشان دست‏ یابید توبه کرده باشند پس بدانید که خدا آمرزنده مهربان است«۳۴»
اى کسانى که ایمان آورده ‏اید از خدا پروا کنید و به او [توسل و] تقرب جویید و در راهش جهاد کنید باشد که رستگار شوید«۳۵»
در حقیقت کسانى که کفر ورزیدند اگر تمام آنچه در زمین است براى آنان باشد و مثل آن را [نیز] با آن [داشته باشند] تا به وسیله آن خود را از عذاب روز قیامت بازخرند از ایشان پذیرفته نمى ‏شود و عذابى پر درد خواهند داشت«۳۶»
مى‏‌خواهند که از آتش بیرون آیند در حالى که از آن بیرون آمدنى نیستند و براى آنان عذابى پایدار خواهد بود«۳۷»
و مرد و زن دزد را به سزاى آنچه کرده‏ اند دست‌شان را به عنوان کیفرى از جانب خدا ببرید و خداوند توانا و حکیم است«۳۸»
پس هر که بعد از ستم‏ کردنش توبه کند و به صلاح آید خدا توبه او را مى‌‏پذیرد که خدا آمرزنده مهربان است«۳۹»
مگر ندانسته اى که فرمانروایى آسمان‌ها و زمین از آن خداست هر که را بخواهد عذاب مى‌‏کند و هر که را بخواهد مى‌‏بخشد و خدا بر هر چیزى تواناست«۴۰»

اى پیامبر کسانى که در کفر شتاب مى‌‏ورزند تو را غمگین نسازند [چه] از آنانکه با زبان خود گفتند ایمان آوردیم و حال آنکه دل‌هایشان ایمان نیاورده بود و [چه] از یهودیان [آنان] که [به سخنان تو] گوش مى‏‌سپارند [تا بهانه‌‏اى] براى تکذیب [تو بیابند] و براى گروهى دیگر که [خود] نزد تو نیامده‏ اند خبرچینى [=جاسوسى] مى‏‌کنند کلمات را از جاهاى خود دگرگون مى‌‏کنند [و] مى‏گویند اگر این [حکم] به شما داده شد آن را بپذیرید و اگر آن به شما داده نشد پس دورى کنید و هر که را خدا بخواهد به فتنه درافکند هرگز در برابر خدا براى او از دست تو چیزى بر نمى‏‌آید اینانند که خدا نخواسته دل‌هایشان را پاک گرداند در دنیا براى آنان رسوایى و در آخرت عذابى بزرگ خواهد بود«۴۱»
پذیرا و شنواى دروغ هستند [و] بسیار مال حرام مى‌‏خورند پس اگر نزد تو آمدند [یا] میان آنان داورى کن یا از ایشان روى برتاب و اگر از آنان روى برتابى هرگز زیانى به تو نخواهند رسانید و اگر داورى مى‏‌کنى پس به عدالت در میانشان حکم کن که خداوند دادگران را دوست مى‏‌دارد«۴۲»
و چگونه تو را داور قرار مى‏‌دهند با آن‌که تورات نزد آنان است که در آن حکم خدا [آمده] ست‏ سپس آنان بعد از این [طلب داورى] پشت مى‏‌کنند و [واقعا] آنان مؤمن نیستند«۴۳»
ما تورات را که در آن رهنمود و روشنایى بود نازل کردیم پیامبرانى که تسلیم [فرمان خدا] بودند به موجب آن براى یهود داورى مى‏‌کردند و [همچنین] الهیون و دانشمندان به سبب آنچه از کتاب خدا به آنان سپرده شده و بر آن گواه بودند پس از مردم نترسید و از من بترسید و آیات مرا به بهاى ناچیزى مفروشید و کسانى که به موجب آنچه خدا نازل کرده داورى نکرده‌‏اند آنان خود کافرانند«۴۴»
و در [تورات] بر آنان مقرر کردیم که جان در مقابل جان و چشم در برابر چشم و بینى در برابر بینى و گوش در برابر گوش و دندان در برابر دندان مى‌‏باشد و زخم‌ها [نیز به همان ترتیب] قصاصى دارند و هر که از آن [قصاص]درگذرد پس آن کفاره [گناهان] او خواهد بود و کسانى که به موجب آنچه خدا نازل کرده داورى نکرده ‏اند آنان خود ستمگرانند«۴۵»
و عیسى پسر مریم را به دنبال آنان [=پیامبران دیگر] درآوردیم در حالى که تورات را که پیش از او بود تصدیق داشت و به او انجیل را عطا کردیم که در آن هدایت و نورى است و تصدیق‏ کننده تورات قبل از آن است و براى پرهیزگاران رهنمود و اندرزى است«۴۶»
و اهل انجیل باید به آنچه خدا در آن نازل کرده داورى کنند و کسانى که به آنچه خدا نازل کرده حکم نکنند آنان خود نافرمانند«۴۷»
و ما این کتاب [=قرآن] را به حق به سوى تو فرو فرستادیم در حالى که تصدیق‏ کننده کتاب‌هاى پیشین و حاکم بر آن‌هاست پس میان آنان بر وفق آنچه خدا نازل کرده حکم کن و از هواهایشان [با دور شدن] از حقى که به سوى تو آمده پیروى مکن براى هر یک از شما [امت ها] شریعت و راه روشنى قرار داده ‏ایم و اگر خدا مى‌‏خواست‏ شما را یک امت قرار مى‌‏داد ولى [خواست] تا شما را در آنچه به شما داده است بیازماید پس در کارهاى نیک بر یکدیگر سبقت گیرید بازگشت [همه] شما به سوى خداست آنگاه در باره آنچه در آن اختلاف مى‏کردید آگاهتان خواهد کرد«۴۸»
و میان آنان به موجب آنچه خدا نازل کرده داورى کن و از هواهایشان پیروى مکن و از آنان برحذر باش مبادا تو را در بخشى از آنچه خدا بر تو نازل کرده به فتنه دراندازند پس اگر پشت کردند بدان که خدا مى‏‌خواهد آنان را فقط به [سزاى] پاره‏اى از گناهانشان برساند و در حقیقت بسیارى از مردم نافرمانند«۴۹»
آیا خواستار حکم جاهلیت ‏اند و براى مردمى که یقین دارند داورى چه کسى از خدا بهتر است«۵۰»

اى کسانى که ایمان آورده‏ اید یهود و نصارى را دوستان [خود] مگیرید [که] بعضى از آنان دوستان بعضى دیگرند و هر کس از شما آنها را به دوستى گیرد از آنان خواهد بود آرى خدا گروه ستمگران را راه نمى ‏نماید«۵۱»
مى‌‏بینى کسانى که در دل‌هایشان بیمارى است در [دوستى] با آنان شتاب مى‏‌ورزند مى‏‌گویند مى‏‌ترسیم به ما حادثه ناگوارى برسد امید است‏ خدا از جانب خود فتح [منظور] یا امر دیگرى را پیش آورد تا [در نتیجه آنان] از آنچه در دل خود نهفته داشته‌‏اند پشیمان گردند«۵۲»
و کسانى که ایمان آورده ‏اند مى‏گویند آیا اینان بودند که به خداوند سوگندهاى سخت مى‏‌خوردند که جدا با شما هستند اعمالشان تباه شد و زیانکار گردیدند«۵۳»
اى کسانى که ایمان آورده ‏اید هر کس از شما از دین خود برگردد به زودى خدا گروهى [دیگر] را مى‏آورد که آنان را دوست مى‏‌دارد و آنان [نیز] او را دوست دارند [اینان] با مؤمنان فروتن [و] بر کافران سرفرازند در راه خدا جهاد مى‏‌کنند و از سرزنش هیچ ملامت‌گرى نمى‏‌ترسند این فضل خداست آن را به هر که بخواهد مى‏‌دهد و خدا گشایش‌گر داناست«۵۴»
ولى شما تنها خدا و پیامبر اوست و کسانى که ایمان آورده ‏اند همان کسانى که نماز برپا مى‏ دارند و در حال رکوع زکات مى‏ دهند«۵۵»
و هر کس خدا و پیامبر او و کسانى را که ایمان آورده ‏اند ولى خود بداند [پیروز است چرا که] حزب خدا همان پیروزمندانند«۵۶»
اى کسانى که ایمان آورده ‏اید کسانى را که دین شما را به ریشخند و بازى گرفته ‏اند [چه] از کسانى که پیش از شما به آنان کتاب داده شده و [چه از] کافران دوستان [خود] مگیرید و اگر ایمان دارید از خدا پروا دارید«۵۷»
و هنگامى که [به وسیله اذان مردم را] به نماز مى‏‌خوانید آن را به مسخره و بازى مى‏‌گیرند زیرا آنان مردمى‌‏اند که نمى‌‏اندیشند«۵۸»
بگو اى اهل کتاب آیا جز این بر ما عیب مى‏‌گیرید که ما به خدا و به آنچه به سوى ما نازل شده و به آنچه پیش از این فرود آمده است ایمان آورده‏ ایم و این‌که بیشتر شما فاسقید«۵۹»
بگو آیا شما را به بدتر از [صاحبان] این کیفر در پیشگاه خدا خبر دهم همانان که خدا لعنت‌شان کرده و بر آنان خشم گرفته و از آنان بوزینگان و خوکان پدید آورده و آنان‌که طاغوت را پرستش کرده‌‏اند اینانند که از نظر منزلت بدتر و از راه راست گمراه ‏ترند«۶۰»

و چون نزد شما مى ‏آیند مى‏ گویند ایمان آوردیم در حالى که با کفر وارد شده و قطعا با همان [کفر] بیرون رفته‏اند و خدا به آنچه پنهان مى داشتند داناتر است«۶۱»
و بسیارى از آنان را مى‏بینى که در گناه و تعدى و حرامخوارى خود شتاب مى‏‌کنند واقعا چه اعمال بدى انجام مى‏‌دادند«۶۲»
چرا الهیون و دانشمندان آنان را از گفتار گناه[آلود] و حرام خوارگى‌‏شان باز نمى‏‌دارند راستى چه بد است آنچه انجام مى‌‏دادند«۶۳»
و یهود گفتند دست‏ خدا بسته است دست هاى خودشان بسته باد و به [سزاى ] آنچه گفتند از رحمت ‏خدا دور شوند بلکه هر دو دست او گشاده است هر گونه بخواهد مى‌‏بخشد و قطعا آنچه از جانب پروردگارت به سوى تو فرود آمده بر طغیان و کفر بسیارى از ایشان خواهد افزود و تا روز قیامت میان‌شان دشمنى و کینه افکندیم هر بار که آتشى براى پیکار برافروختند خدا آن را خاموش ساخت و در زمین براى فساد مى‏‌کوشند و خدا مفسدان را دوست نمى‏ دارد«۶۴»
و اگر اهل کتاب ایمان آورده و پرهیزگارى کرده بودند قطعا گناهانشان را مى‌‏زدودیم و آنان را به بوستان‌هاى پر نعمت درمى‌‏آوردیم«۶۵»
و اگر آنان به تورات و انجیل و آنچه از جانب پروردگارشان به سویشان نازل شده است عمل مى‏ کردند قطعا از بالاى سرشان [برکات آسمانى] و از زیر پاهایشان [برکات زمینى] برخوردار مى‏ شدند از میان آنان گروهى میانه ‏رو هستند و بسیارى از ایشان بد رفتار مى‏ کنند«۶۶»
اى پیامبر آنچه از جانب پروردگارت به سوى تو نازل شده ابلاغ کن و اگر نکنى پیامش را نرسانده ‏اى و خدا تو را از [گزند] مردم نگاه مى‏‌دارد آرى خدا گروه کافران را هدایت نمى‏‌کند«۶۷»
بگو اى اهل کتاب تا [هنگامى که] به تورات و انجیل و آنچه از پروردگارتان به سوى شما نازل شده است عمل نکرده ‏اید بر هیچ [آیین بر حقى] نیستید و قطعا آنچه از جانب پروردگارت به سوى تو نازل شده بر طغیان و کفر بسیارى از آنان خواهد افزود پس بر گروه کافران اندوه مخور«۶۸»
کسانى که ایمان آورده و کسانى که یهودى و صابئى و مسیحى‏اند هر کس به خدا و روز بازپسین ایمان آورد و کار نیکو کند پس نه بیمى بر ایشان است و نه اندوهگین خواهند شد«۶۹»
ما از فرزندان اسرائیل سخت پیمان گرفتیم و به سویشان پیامبرانى روانه کردیم هر بار پیامبرى چیزى بر خلاف دلخواهشان برایشان آورد گروهى را تکذیب مى‏‌کردند و گروهى را مى‏‌کشتند«۷۰»

و پنداشتند کیفرى در کار نیست پس کور و کر شدند سپس خدا توبه آنان را پذیرفت باز بسیارى از ایشان کور و کر شدند و خدا به آنچه انجام مى‏‌دهند بیناست«۷۱»
کسانى که گفتند خدا همان مسیح پسر مریم است قطعا کافر شده‏ اند و حال آن‌که مسیح مى‏‌گفت اى فرزندان اسرائیل پروردگار من و پروردگار خودتان را بپرستید که هر کس به خدا شرک آورد قطعا خدا بهشت را بر او حرام ساخته و جایگاهش آتش است و براى ستمکاران یاورانى نیست«۷۲»
کسانى که [به تثلیث قائل شده و] گفتند خدا سومین [شخص از] سه [شخص یا سه اقنوم] است قطعا کافر شده ‏اند و حال آن‌که هیچ معبودى جز خداى یکتا نیست و اگر از آنچه مى‏‌گویند باز نایستند به کافران ایشان عذابى دردناک خواهد رسید«۷۳»
چرا به درگاه خدا توبه نمى‏‌کنند و از وى آمرزش نمى‏‌خواهند و خدا آمرزنده مهربان است«۷۴»
مسیح پسر مریم جز پیامبرى نبود که پیش از او [نیز] پیامبرانى آمده بودند و مادرش زنى بسیار راستگو بود هر دو غذا مى‌‏خوردند بنگر چگونه آیات [خود] را براى آنان توضیح مى‌‏دهیم سپس ببین چگونه [از حقیقت] دور مى‌‏افتند«۷۵»
بگو آیا غیر از خدا چیزى را که اختیار زیان و سود شما را ندارد مى‌‏پرستید و حال آن‌که خداوند شنواى داناست«۷۶»
بگو اى اهل کتاب در دین خود بناحق گزافه ‏گویى نکنید و از پى هوس هاى گروهى که پیش از این گمراه گشتند و بسیارى [از مردم] را گمراه کردند و [خود] از راه راست منحرف شدند نروید«۷۷»
از میان فرزندان اسرائیل آنان که کفر ورزیدند به زبان داوود و عیسى بن مریم مورد لعنت قرار گرفتند این [کیفر] به خاطر آن بود که عصیان ورزیده و [از فرمان خدا] تجاوز مى‌‏کردند«۷۸»
[و] از کار زشتى که آن را مرتکب مى‏‌شدند یکدیگر را بازنمى‏‌داشتند راستى چه بد بود آنچه مى‏‌کردند«۷۹»
بسیارى از آنان را مى‏‌بینى که با کسانى که کفر ورزیده ‏اند دوستى مى‏کنند راستى چه زشت است آنچه براى خود پیش فرستادند که [در نتیجه] خدا بر ایشان خشم گرفت و پیوسته در عذاب مى‏‌مانند«۸۰»

و اگر به خدا و پیامبر و آنچه که به سوى او فرود آمده ایمان مى‏‌آوردند آنان را به دوستى نمى‏‌گرفتند لیکن بسیارى از ایشان نافرمانند«۸۱»
مسلما یهودیان و کسانى را که شرک ورزیده ‏اند دشمن‏ترین مردم نسبت به مؤمنان خواهى یافت و قطعا کسانى را که گفتند ما نصرانى هستیم نزدیکترین مردم در دوستى با مؤمنان خواهى یافت زیرا برخى از آنان دانشمندان و رهبانانى‌‏اند که تکبر نمى‏‌ورزند«۸۲»
و چون آنچه را به سوى این پیامبر نازل شده بشنوند مى‏‌بینى بر اثر آن حقیقتى که شناخته‏ اند اشک از چشم‌هایشان سرازیر مى‏‌شود مى‏‌گویند پروردگارا ما ایمان آورده‏‌ایم پس ما را در زمره گواهان بنویس«۸۳»
و براى ما چه [عذرى] است که به خدا و آنچه از حق به ما رسیده ایمان نیاوریم و حال آن‌که چشم داریم که پروردگارمان ما را با گروه شایستگان [به بهشت] درآورد«۸۴»
پس به پاس آنچه گفتند خدا به آنان باغ‌هایى پاداش داد که از زیر [درختان] آن نهرها جارى است در آن جاودانه مى‏‌مانند و این پاداش نیکوکاران است«۸۵»
و کسانى که کفر ورزیدند و آیات ما را دروغ پنداشتند، آنان همدم آتشند.«۸۶»
اى کسانى که ایمان آورده‌‏اید چیزهاى پاکیزه‏اى را که خدا براى [استفاده] شما حلال کرده حرام مشمارید و از حد مگذرید که خدا از حدگذرندگان را دوست نمى‏‌دارد«۸۷»
و از آنچه خداوند روزى شما گردانیده حلال و پاکیزه را بخورید و از آن خدایى که بدو ایمان دارید پروا دارید«۸۸»
خدا شما را به سوگندهاى بیهوده ‏تان مؤاخذه نمى‏‌کند ولى به سوگندهایى که [از روى اراده] مى‏‌خورید [و مى‏‌شکنید] شما را مؤاخذه مى‏‌کند و کفاره‌‏اش خوراک دادن به ده بینواست از غذاهاى متوسطى که به کسان خود مى‌‏خورانید یا پوشانیدن آنان یا آزاد کردن بنده‌‏اى و کسى که [هیچ یک از این‌ها را] نیابد [باید] سه روز روزه بدارد این است کفاره سوگندهاى شما وقتى که سوگند خوردید و سوگندهاى خود را پاس دارید این گونه خداوند آیات خود را براى شما بیان مى‏‌کند باشد که سپاسگزارى کنید«۸۹»
اى کسانى که ایمان آورده ‏اید شراب و قمار و بت ها و تیرهاى قرعه پلیدند [و] از عمل شیطانند پس از آنها دورى گزینید باشد که رستگار شوید«۹۰»

همانا شیطان مى ‏خواهد با شراب و قمار میان شما دشمنى و کینه ایجاد کند و شما را از یاد خدا و از نماز باز دارد پس آیا شما دست برمى‏ دارید«۹۱»
و اطاعت‏ خدا و اطاعت پیامبر کنید و [از گناهان] برحذر باشید پس اگر روى گرداندید بدانید که بر عهده پیامبر ما فقط رساندن [پیام] آشکار است«۹۲»
بر کسانى که ایمان آورده و کارهاى شایسته کرده ‏اند گناهى در آنچه [قبلا] خورده‏اند نیست در صورتى که تقوا پیشه کنند و ایمان بیاورند و کارهاى شایسته کنند سپس تقوا پیشه کنند و ایمان بیاورند آنگاه تقوا پیشه کنند و احسان نمایند و خدا نیکوکاران را دوست مى‌‏دارد«۹۳»
اى کسانى که ایمان آورده ‏اید خدا شما را به چیزى از شکار که در دسترس شما و نیزه‏ هاى شما باشد خواهد آزمود تا معلوم دارد چه کسى در نهان از او مى‏ ترسد پس هر کس بعد از آن تجاوز کند براى او عذابى دردناک خواهد بود«۹۴»
اى کسانى که ایمان آورده ‏اید در حالى که محرمید شکار را مکشید و هر کس از شما عمدا آن را بکشد باید نظیر آنچه کشته است از چهارپایان کفاره‏اى بدهد که [نظیر بودن] آن را دو تن عادل از میان شما تصدیق کنند و به صورت قربانى به کعبه برسد یا به کفاره [آن] مستمندان را خوراک بدهد یا معادلش روزه بگیرد تا سزاى زشتکارى خود را بچشد خداوند از آنچه در گذشته واقع شده عفو کرده است و[لى] هر کس تکرار کند خدا از او انتقام مى ‏گیرد و خداوند توانا و صاحب ‏انتقام است«۹۵»
صید دریا و ماکولات آن براى شما حلال شده است تا براى شما و مسافران بهره‌‏اى باشد و[لى] صید بیابان مادام که محرم مى‌‏باشید بر شما حرام گردیده است و از خدایى که نزد او محشور مى‏‌شوید پروا دارید«۹۶»
خداوند [زیارت] کعبه بیت الحرام را وسیله به پا داشتن [مصالح] مردم قرار داده و ماه حرام و قربانی‌هاى بى‏‌نشان و قربانی‌هاى نشاندار را [نیز به همین منظور مقرر فرموده است] این [جمله] براى آن است تا بدانید که خدا آنچه را در آسمان‌ها و آنچه را در زمین است مى‏‌داند و خداست که بر هر چیزى داناست«۹۷»
بدانید که خدا سخت ‏کیفر است و [بدانید] که خدا آمرزنده مهربان است«۹۸»
بر پیامبر [خدا وظیفه ‏اى] جز ابلاغ [رسالت] نیست و خداوند آنچه را آشکار و آنچه را پوشیده مى‌‏دارید مى‌‏داند«۹۹»
بگو پلید و پاک یکسان نیستند هر چند کثرت پلید[ها] تو را به شگفت آورد پس اى خردمندان از خدا پروا کنید باشد که رستگار شوید «۱۰۰»

اى کسانى که ایمان آورده ‏اید از چیزهایى که اگر براى شما آشکار گردد شما را اندوهناک مى‏کند مپرسید و اگر هنگامى که قرآن نازل مى‏ شود در باره آن‌ها سـؤال کنید براى شما روشن مى‌‏شود خدا از آن [پرسش هاى بیجا] گذشت و خداوند آمرزنده بردبار است «۱۰۱»
گروهى پیش از شما [نیز] از این [گونه] پرسش ها کردند آن‌گاه به سبب آن کافر شدند «۱۰۲»
خدا [چیزهاى ممنوعى از قبیل] بحیره و سائبه و وصیله و حام قرار نداده است ولى کسانى که کفر ورزیدند بر خدا دروغ مى‏‌بندند و بیشترشان تعقل نمى‏‌کنند «۱۰۳»
و چون به آنان گفته شود به سوى آنچه خدا نازل کرده و به سوى پیامبر[ش] بیایید مى‏‌گویند آنچه پدران خود را بر آن یافته‌‏ایم ما را بس است آیا هر چند پدرانشان چیزى نمى‌‏دانسته و هدایت نیافته بودند «۱۰۴»
اى کسانى که ایمان آورده ‏اید به خودتان بپردازید هر گاه شما هدایت‏ یافتید آن کس که گمراه شده است به شما زیانى نمى ‏رساند بازگشت همه شما به سوى خداست پس شما را از آنچه انجام مى ‏دادید آگاه خواهد کرد «۱۰۵»
اى کسانى که ایمان آورده ‏اید هنگامى که یکى از شما را [نشانه ‏هاى] مرگ در رسید باید از میان خود دو عادل را در موقع وصیت به شهادت میان خود فرا خوانید یا اگر در سفر بودید و مصیبت مرگ شما را فرا رسید [و شاهد مسلمان نبود] دو تن از غیر [هم‌کیشان] خود را [به شهادت بطلبید] و اگر [در صداقت آنان] شک کردید پس از نماز آن دو را نگاه مى‌‏دارید پس به خدا سوگند یاد مى‏‌کنند که ما این [حق] را به هیچ قیمتى نمى‌‏فروشیم هر چند [پاى] خویشاوند [در کار] باشد و شهادت الهى را کتمان نمى‏‌کنیم که [اگر کتمان حق کنیم] در این صورت از گناهکاران خواهیم بود «۱۰۶»
و اگر معلوم شد که آن دو دست‌خوش گناه شده ‏اند دو تن دیگر از کسانى که بر آنان ستم رفته است و هر دو [به میت] نزدیک‌ترند به جاى آن دو [شاهد قبلى] قیام کنند پس به خدا سوگند یاد مى‌‏کنند که گواهى ما قطعا از گواهى آن دو درست‏تر است و [از حق] تجاوز نکرده ‏ایم چرا که [اگر چنین کنیم] از ستمکاران خواهیم بود «۱۰۷»
این [روش] براى اینکه شهادت را به صورت درست ادا کنند یا بترسند که بعد از سوگندخوردنشان سوگندهایى [به وارثان میت] برگردانده شود [به صواب] نزدیکتر است و از خدا پروا دارید و [این پندها را] بشنوید و خدا گروه فاسقان را هدایت نمى‏‌کند «۱۰۸»
[یاد کن] روزى را که خدا پیامبران را گرد مى ‏آورد پس مى ‏فرماید چه پاسـخى به شما داده شد مى‏ گویند ما را هیچ دانشى نیست تویى که داناى رازهاى نهانى «۱۰۹»
[یاد کن] هنگامى را که خدا فرمود اى عیسى پسر مریم نعمت مرا بر خود و بر مادرت به یاد آور آنگاه که تو را به روح‏‌القدس تایید کردم که در گهواره [به اعجاز] و در میان‌سالى [به وحى] با مردم سخن گفتى و آنگاه که تو را کتاب و حکمت و تورات و انجیل آموختم و آنگاه که به اذن من از گل [چیزى] به شکل پرنده مى‏‌ساختى پس در آن مى‏‌دمیدى و به اذن من پرنده‏ اى مى‏شد و کور مادرزاد و پیس را به اذن من شفا مى‌‏دادى و آنگاه که مردگان را به اذن من [زنده از قبر] بیرون مى‌‏آوردى و آنگاه که [آسیب] بنى‏‌اسرائیل را هنگامى که براى آنان حجت هاى آشکار آورده بودى از تو باز داشتم پس کسانى از آنان که کافر شده بودند گفتند این[ها چیزى] جز افسونى آشکار نیست «۱۱۰»

و [یاد کن] هنگامى را که به حواریون وحى کردم که به من و فرستاده ‏ام ایمان آورید گفتند ایمان آوردیم و گواه باش که ما مسلمانیم «۱۱۱»
و [یاد کن] هنگامى را که حواریون گفتند اى عیسى پسر مریم آیا پروردگارت مى‏ تواند از آسمان خوانى براى ما فرود آورد [عیسى] گفت اگر ایمان دارید از خدا پروا دارید «۱۱۲»
گفتند مى‏ خواهیم از آن بخوریم و دل هاى ما آرامش یابد و بدانیم که به ما راست گفته ‏اى و بر آن از گواهان باشیم «۱۱۳»
عیسى پسر مریم گفت بار الها پروردگارا از آسمان خوانى بر ما فرو فرست تا عیدى براى اول و آخر ما باشد و نشانه ‏اى از جانب تو و ما را روزى ده که تو بهترین روزى‏ دهندگانى«۱۱۴»
خدا فرمود من آن را بر شما فرو خواهم فرستاد و[لى] هر کس از شما پس از آن انکار ورزد وى را [چنان] عذابى کنم که هیچ یک از جهانیان را [آن چنان] عذاب نکرده باشم «۱۱۵»
و [یاد کن] هنگامى را که خدا فرمود اى عیسى پسر مریم آیا تو به مردم گفتى من و مادرم را هم‌چون دو خدا به جاى خداوند بپرستید گفت منزهى تو مرا نزیبد که [در باره خویشتن] چیزى را که حق من نیست بگویم اگر آن را گفته بودم قطعا آن را مى‌‏دانستى آنچه در نفس من است تو مى‏‌دانى و آنچه در ذات توست من نمى‏ دانم چرا که تو خود داناى رازهاى نهانى «۱۱۶»
جز آنچه مرا بدان فرمان دادى [چیزى] به آنان نگفتم [گفته ‏ام] که خدا پروردگار من و پروردگار خود را عبادت کنید و تا وقتى در میانشان بودم بر آنان گواه بودم پس چون روح مرا گرفتى تو خود بر آنان نگهبان بودى و تو بر هر چیز گواهى «۱۱۷»
اگر عذابشان کنى آنان بندگان تواند و اگر بر ایشان ببخشایى تو خود توانا و حکیمى «۱۱۸»
خدا فرمود این روزى است که راستگویان را راست‌ى‏شان سود بخشد براى آنان باغ‌هایى است که از زیر [درختان] آن نهرها روان است همیشه در آن جاودانند خدا از آنان خشنود است و آنان [نیز] از او خشنودند این است رستگارى بزرگ «۱۱۹»
فرمانروایى آسمان‌ها و زمین و آنچه در آن‌هاست از آن خداست و او بر هر چیزى تواناست «۱۲۰»